کرمو شدن بتن | راه های جلوگیری از کرمو شدگی بتن

شیوع کرموشدگی ستون و دیوار در سازه های بتنی ایران

 

کرموشدگی ناشی از جداشدگی در بتن در اکثر قریب به اتفاق ستون ها و دیوارهای برشی سازه های بتنی ایران مشاهده می شود. به ندرت می توان این پدیده را مشاهده نکرد. عدم مشاهده این کرموشدگی دلیل مهمی بر عدم وجود استعداد جداشدگی در بتن یا بکارگیری روش مناسب در ریختن و جایدهی بتن و یا هر دو مورد است.

بالا بودن نسبت آب به سیمان، افزایش روانی بتن بویژه برای پمپ کردن آن، کمبود ماسه در بتن و درشت بافت بودن آن، کمبود ذرات ریزدانه در ماسه بدلیل شستشوهای غلط و زیاده از حد از عوامل اصلی و عمده افزایش استعداد جداشدگی بتن در ایران است.

استفاده از جام های بغل ریز، استفاده از شوت مایل، افقی گرفتن لوله پمپ برای ریختن بتن درون ستون یا دیوار، استفاده از جام های معمولی و ریختن بتن به نحوی که با میلگردهای افقی ستون و دیوار، پی در پی برخورد نماید و ارتفاع زیادی را طی کند، عامل بیرونی مهمی در کرموشدن محسوب می گردد اما یکی از بزرگترین عوامل را می توان پرتاب کردن بتن با بیل به درون ستون یا دیوار دانست که متاسفانه رواج دارد بویژه اگر بتن ها با دست یا بتونیر در کارگاه مخلوط شود و وسیله خاصی نظیر جام در اختیار نباشد.

راهکارهای غلبه بر مشکل کرموشدگی ستون و دیوار در سازه های بتنی

با توجه به موارد مطروحه در فوق می توان حدس زد که راهکار غلبه بر مشکل موجود چه می تواند باشد. این راهکارها را می توان در سه دسته جای داد.

الف- طراحی مناسب قطعه و میلگردگذاری مطلوب و قالب بندی بدون درز

طراحی قطعه با ابعاد مناسب برای بتن مصرفی، رفع پیچیدگی ها از شکل قطعه، فاصله مناسب میلگرد تا قالب، کاهش شلوغی و درهمی میلگردها با افزایش مقاومت میلگردها و عدم ایجاد وصله پوششی در یک مقطع و کاهش میلگردهای عرضی بویژه در ستون و دیوار، قالب بندی بدون نقص و بدون درزهایی که باعث نشت شیره و ملات بتن می شود از جمله پیش بینی هایی است که به کاهش جداشدگی می انجامد.

ب- کاهش استعداد درونی جداشدگی بتن

- برای بتن های ساختمان های معمولی بالابردن حداکثر اندازه سنگدانه بویژه در حد بیش از 38 میلی متر منع شده است اما توصیه می شود در کشور ما این حداکثر اندازه به 25 میلی متر محدود گردد. در ستون یا دیوار محدود کردن حداکثر اندازه به 20 یا 16 میلی متر (حذف شن بادامی) توصیه می شود.

- بهتر است از بافت دانه بندی نسبتا ریزی استفاده شود. اگر از روش طرح مخلوط ACI استفاده شود، خوبست با توجه به زیرنویس جدول تعیین مقدار حجم شن متراکم با میله، تا حد 10درصد مقدار شن کاهش یابد که به افزایش مقدار ماسه منجر می شود و بافت دانه بندی ریزتر می گردد و امکان جداشدگی کاهش می یابد. اگر از روش ملی طرح مخلوط (که یکسال از انتشار آن می گذرد) استفاده کنیم، بهتر است در وسط ناحیه 1 (بین منحنی A و B) و نزدیک تر به منحنی B باشیم که عملا سهم شن کمتر و ماسه بیشتر حاصل می شود.

- اگر شکل سنگدانه های درشت، نیمه شکسته یا شکسته باشد استعداد جداشدگی کمتر می شود اما در مورد ماسه (سنگدانه ریز) معمولا انتخاب شکل گردگوشه از جمیع جهات ارجح است و بدلیل امکان جداشدگی انتخاب ماسه شکسته منطقی نیست و توجیهی ندارد.

- هرچند امروزه بتن های خودتراکم نیز بکار می رود اما باید دانست که طرح مخلوط این بتن ها به درنظر گرفتن نکات ویژه ای نیازمند است. در بتن ریزی دیوار یا ستون، روانی مطلوب بتن در محدوده اسلامپ 10 تا 5/12 سانتی متر است. سهولت در تراکم ضمن پرهیز از افزایش استعداد جداشدگی از جمله مزایای این حدود روانی و کارآیی است. این روانی برای پمپ کردن بتن هم مناسب است. توصیه می شود ایجاد روانی با مواد روان کننده (کاهنده آب) حاصل گردد تا نسبت آب به سیمان بالا نرود. مواد روان کننده مناسب معمولا انسجام درونی بتن را به طرز نامناسبی از بین نمی برد و مطلوب ترین آن ها ضمن ایجاد روانی، قوام و انسجام درونی را بهبود می بخشد.

- استفاده از مواد روان کننده یا فوق روان کننده به میزانی بیش از حد مجاز، باعث جداشدگی شدید قبل از ریختن بتن می گردد که همراه آب انداختن زیاد و کندگیری شدید می باشد و ممکن است گیرش بتن پس از 48 ساعت انجام گردد. گاه اختلاط ناقص بدلیل افزودن این مواد به بتن در پای کار و عدم رعایت دستورالعمل های اختلاط با تراک میکسر موجب جداشدگی، آب انداختن و دیرگیری می شود.

- هرچند نسبت آب به سیمان یک مخلوط با توجه به مقاومت هدف طرح مخلوط و دوام مورد نظر بدست می آید اما بهتر است برای یک ستون و دیوار این مقدار از 55/0 فراتر نرود.

- مقدار سیمان برای تامین نسبت آب به سیمان و روانی بتن مشخص می گردد. معمولا برای بتنی با نسبت آب به سیمان 5/0 تا 55/0 سیمانی کمتر از 325 کیلوگرم در بتن با حداکثر اندازه 25 میلی متر و بافت دانه بندی متوسط و سنگدانه درشت نیمه شکسته به همراه ماسه گردگوشه بدلیل کاهش انسجام درونی و افزایش استعداد جداشدگی مطلوب نیست. ممکن است مقدار کمتر سیمان بویژه برای سیمان های آمیخته یا همراه با مواد ریزدانه مانند پودرسنگ قابل استفاده و بدون مشکل باشد.

- استفاده از پودر سنگ یا ماسه خیلی ریز در بتن می تواند به جلوگیری از جداشدگی بیانجامد هرچند نیاز به آب و سیمان را افزایش می دهد مگر اینکه از روان کننده یا فوق روان کننده استفاده شود.

- استفاده از مواد اصلاح کننده لزجت (قوام دهنده) می تواند به کاهش جداشدگی منجر شود اما امروزه این مواد عمدتا در بتن خودتراکم بکار می رود.

ج- استفاده از وسایل و روشهای مناسب جهت ریختن و جایدهی بتن

وسائل و روشهای مناسب در جلوگیری از ایجاد جداشدگی بشدت موثرند. خلاصه وار می توان آنها را بصورت زیر بیان کرد.

- استفاده از قیف هادی یا لوله یا شوت سقوطی به همراه جام (باکت) و ریختن بتن در راستای قائم و هدایت شده: در این حالت یک قیف با حداقل طول 60 سانتی متر یا یک لوله انعطاف ناپذیر و یا لوله پارچه ای انعطاف پذیر در انتهای خروجی جام بسیار کارساز است بویژه اگر بتوان این لوله یا شوت سقوطی را درون دیوار یا ستون تا نزدیک کف عبور داد و به تدریج در حین تخلیه، جام و لوله را بالا کشید.

- استفاده از شوت سقوطی در انتهای لوله پمپ بویژه پمپ های دکلی و حتی الامکان فروبردن آن در دیوار یا ستون

- استفاده از روش بتن ریزی از دریچه های جانبی در ارتفاع های مختلف و به فواصل حدود 5/1 متر از یکدیگر و ریختن بتن بدون استفاده از شوت شیبدار و بصورت قائم بر روی سکوی زیر دریچه و اجازه برای سرازیر شدن بتن به درون ستون یا دیوار و بستن دریچه پس از پرشدن و متراکم شدن بتن و پس از آن بتن ریزی از دریچه بالاتر

- پمپ کردن بتن خودتراکم از دریچه های تحتانی دیوار یا ستون
خوشبختانه در مواردی که از پمپ های دکلی استفاده می شود شرایط مساعدی وجود دارد اما در سایر موارد معمولا مشکل جداشدگی دیده می شود.

روش اجرای ترمیم بتن کرمو و متخلخل

 کرمو شدگی بتن بنا به دلالیل مختلفی در اجرای سازه های بتنی به وقوع می پیوندد. از جمله این موارد می توان به دانه بندی و اختلاط نامناسب ، ویبره نامناسب ، در رفتگی شیره ، تراکم آرماتور ، شکل خاص قالب ، اسلامپ کم بتن ، حداکثر اندازه سنگدانه ، قالب های مستعمل و عدم استفاده از روغن های قالب و ... اشاره کرد.

کرمو شدگی اصلاحی است که معمولا به تخلخل سطحی بتن گفته می شود. این نوع آسیب بیشتر به لحاظ زیباشناختی و دوام دارای اهمیت می باشد. این عمر در سازه های اکسپوز اهمیت بیشتری می  یابد.

اصول ترمیم بتن های کرمو و متخلخل مانند سایر بتن ها می باشد  لذا آنچه در سیستم ترمیم بتن های کرمو و متخلخل می تواند مورد توجه قرار گیرد  غیرسازه ای بودن ترمیم و لزوم شباهت عملیات ترمیم انجامی با بتن نواحی اطراف منطقه ترمیم می باشد. در این امر می توان از تکنیک های ترمیم در بتن های اکسپوز و نما استفاده نمود که در زیر به آن شاره گردیده است.

 بتن اکسپوز ( Expose ) چیست, روش بازسازی و ترمیم بتن اکسپوز

 

بتن اکسپوز یا بتن نما به بتن هایی گفته می شود که به صورت بلند مدت یا میان مدت نما بوده و سطح بتن سطح نهایی کار بوده و بر روی آن پوشش و یا مصالح دیگری اجرا نمی گردد. از جمله این نوع بتن ها می توان به ساختمان هایبا نمای بتن و یا پل ها اشاره کرد. اجرای بتن های اکسپوز بدین منظور نیازمند توجه و تسهیلات ویژه می باشد که سطح نهایی باید صاف ، پرداخته شده  و زیبا باشد. بدیهی است که وجود تخلخل در بتن ، کرموشدگی و یا پله در بتن می توانند باعث نا زیبایی بتن گردد.

از این رو در اجرای بتن های اکسپوز باید تمهیدات لازم به کار گرفته شود تا اختلال های اجرایی در این زمینه اتفاق نیافتد تا باعث ظاهر بد در این بتن نگردد.

برخی از اقدام لازم برای اجرای بتن های اکسپوز و نما را می توان به این صورت برشمرد : استفاده از طرح اخلاط مناسب با کارآیی بالا، تراکم مناسب ، استفاده از قالب های سالم و نو به نحوی که سطح کار مختل نشده و شیره بتن فرار نکند. دقت در شاقول و عدم نصب پله ای ، تحکیم و بستن خوب قالب ها به نحوی که در حین بتن ریزی جابجایی صورت نگیرید.

 

ترمیم بتن های اکسپوز ( نما )

در اجرای بتن های اکسپوز مانند همه عملیات های اجرایی باوجود لحاظ تمهیدات و سختگیری ها امکان ایجاد اشکالات وجود دارد. از این همواره امکان نیاز به ترمیم بتن های اکسپوز وجود دارد.

لازم به ذکر است مبنایی و اصول عملیات ترمیم بتن های نما و اکسپوز همانند سایر تعمیرات و ترمیم بتن می باشد. ترمیم در بتن های اکسپوز همانند سایر محل  ها ، بسته به ابعاد ، محل ، ضخامت ، سازه ای یا غیرسازه ای بودن نیزامند به کارگیری تکنیک های مختلف می باشد.

اما آنچه باعث تفاوت در ترمیم بتن های اکسپوز و بتن های معمولی می باشد نیزا به تشابه عملیات انجامی ترمیم با محل های اطراف و کنار منطقه ترمیم میباشد. این امر شاید در بتن های معمول و غیر نما دارای اهمیت بالایی نبوده و صرفا بتوان مهمترین گزینه ها را در این ترمیم کیفیت و مباحث اقتصادی برشمرد. لذا تشابه رنگ و سطح در ترمیم های اکسپوز با بتن های مجاور در کنار کیفیت از اهیمت بالایی برخودار است. از این رو همواره این دغدغه برای مجریان سازه های اکسپوز وجود دارد که اختلاف رنگ در عملیات اجرایی باعث مشکلات دیداری گردد. به همین منظور همیشه توصیه و سعی می شود برای این امر از مجریان با تجربه موفق و کارآزموده استفاده گردد.

چرا که در این موضوع مهمترین عامل سوای کیفیت و هرگونه مصالح مصرفی تکنیک های اجرایی عملیات ترمیم می باشد.

 

به صورت کلی دو موضع و تکنیک که میتواند در ترمیم بتن اکسپوز موفق ، موثر باشد استفاد هاز درصدی سیمان سفید در طرح مخلوط بتن ترمیم ، دانه بندی ملات ترمیمی و نیز پرداخت و ساب سطح نهایی ترمیم می باشد.